11نکته از حدیث قدسی زیارت عاشورا
مقدمه
در فضيلت زيارت امام حسين (ع) در روز عاشورا ، روايات و احاديث زيادي نقل شده است ، ازجمله روايتي كه از امام باقر (ع) در ابتدا و مقدمه زيارت عاشورا آمده است و ثواب ملاقات خداوند در روز قيامت را همراه با دو هزار حج و دوهزار عمره و دوهزار جهاد به زوار مخلص آن حضرت بشارت داده است .
از امام صادق (ع) هم روايتي در كامل الزيارات آمده است كه مضمون آن چنين است:
“ همانا زيارت حسين (ع) از هر عمل پسنديده اي ارزش و فضيلتش بيشتر است ، زيرا اين زيارت در حقيقت ، مدرسه اي بزرگ و عظيم است كه به جهانيان درس ايمان و عمل صالح مي دهد و گوئي روح را بسوي ملكوت خوبي ها و پاكدامني ها و فداكاري ها پرواز مي دهد.
از خداوند متعال مي خواهيم ما را به ولايت ائمه اطهار علیهم السلام خاصه صاحب اين زيارت محشور بگرداند و با هدايت و كرامت خود به ما معرفت و شناخت بيشتر عنايت فرمايد تا شايد به بركت اعتصام به عترت ، تقرب خداوند میسّرگردد.
1. برداشت كلي از صلوات بر پيامبر خدا (ص)
آنچه به عنوان نكات برجسته زيارات ، بخصوص زيارت عاشورا مي باشد ، توجه و تاكيد خاصي است كه به جهت گيري مكتبي انسان اشاره داشته است ، كه در نهايت بيان كننده ديدگاه و جهان بيني فرد است و علاوه بر هدايت عملي انسان ، بعنوان هشدار و تذكر بر او جلوه مي كند تا با اعلام وابستگي فرد موحد ، مشخص كننده جبهه و مرام اعتقادي وي باشد و او را از ديگران متمايز نمايد .
بديهي است وقتي فرد خود را به يك گروه و جريان فكري مي سپارد آنهم گروه و جبهه تاييد شده اي كه هدايتِ امامت را به دنبال داشته و با قبول ولايت ، زندگي دنيوي و اخروي خود را بيمه مي نمايد، حتما فرد به فكر وادار مي شود كه گروه مورد نظر چگونه گروهي است ، خصوصيات اين گروه كدامند و چه ويژگيهائي دارند ، او به عنوان يک پيرو بايد چه ويژگيهائي داشته باشد .
برابر اين آگاهي با مشخص نمودن موضع خويش سعي در تقويت راه و مرام خويش خواهد داشت .
همه اين مسائل مي تواند انسان را از پوچ گرائي و بي هدفي نجات داده و حقيقت و حقانيت وجود زندگي را به او بنماياند .
زيارت عاشورا داراي چنين خصوصيت مهمي است كه فرد موحّد در فرازهاي گوناگون آن ، مرتب از علاقه و علل وابستگي خود به جبهه حق و برائت و عدم پيوستگي خود نسبت به جبهه باطل سخن مي گويد و خود را با تمام وجود آماده و تشنه هر گونه همراهي و همكاري و فداكاري در راه حق و مقابله و مبارزه باطل اعلام مي دارد .
2. السلام علیک یابن رسول الله: سلام بر تو ای پسر رسول خدا. چرا به حسین (ع) می گویند پسر رسول خدا ؟
پیامبر اکرم (ص)می فرماید: بدرستی که برای هر پیامبری دختری بوده که اولادش به پدرانشان منسوب هستند. مگر فرزندان فاطمه (س) که من پدر آنهایم. همچنین در جایی دیگر می فرماید: حسن و حسین این دو پسران من هستند هر دو امامند چه قیام کنند و چه صلح نموده و سکوت نمایند.
آیه 61 سوره آل عمران( آیه مباهله) مصداق این حقیقت می باشد و اما ترجمه این آیه: "هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده به کسانی که به تو ستیز برخیزند بگو بیایید ما فرزندان خود را دعوت می کنیم، شما هم فرزندان خود را. ما زنان خویش را دعوت می نماییم، شما زنان خود را. ما نفوس خود دعوت می کنیم شما هم از نفوس خود. آنگاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر همه ی دروغگویان قرار دادیم."
3. السلام علیک یا ثارالله و بن ثاره:
سلام بر تو ای کشته ای که خون خواهی حقیقی تو به دست خدا است و سلام بر تو ای پسر کسی که خون خواهی تو به دست خداست.
ثاره به معنی خون است و خون خواستن را هم می گوید و مقصود در اینجا خون خواهی است. یعنی تو ای حسین، آن کسی هستی که خداوند است که انتقام خون تو را از دشمنانت که همان دشمنان اسلام هستند خواهد گرفت.
4. در «عبارت يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِيَّةُ» رزیه یعنی چه؟
رزيه در اصل به معني نقص و مصیبت است و در اینجا لابد به نقيصه در اموال و انفس و ثمرات اشاره دارد .
در اين قسمت (لقد عظمت المصیبة) وسيع بودن حركت و قيام را متذكر مي شود و بر بزرگي مصيبت بر خود (خواننده) و جميع اهل اين مصيبت (اهل اسلام) تاكيد مي كند و مي خواهد اعلام كند قيام امامش ، قيام يك فرد و گروه اندك نيست ، كه اين مصيبت بر فرشتگان و گروه هاي طرفدار توحيد كه مقام قرب خداوند را دارند و بر تمام مسلمانان بسيار سنگين و غير قابل تحمل است .
5. يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّي سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ
اين فراز هم در دنبال فراز هاي قبلي است و مؤيد همان اصل توحيدي “لا الله الي الله” مي باشد. مبتني بر ايده و موازين قرآني ، آنجا كه مي خوانيم : «محمد رسوال الله الذين اشداء علي الكفار رحماء بينهم»
6. پس از تكرار جمله ي “من در صلح هستم با هر كه مسالمت دارد با شما و در جنگم با هر كه بجنگد با شما و … ” تأييدي ديگر بر انتخاب راه و جهت زندكي و حركت اوست .
در اينجا زائر خود را يك گام جلو تر مي بيند ، او خود را در حالي مي بيند كه محبت خداوند نصيب او شده و معرفت و شناخت ائمه و دوستان ائمه را شامل حال خود مي بيند كه به عنوان رزق و روزي او بهترين جهت گيري در زندگي ، به او اكرام شده است . وي مي خواهد بجهت اين كرامت ، حركت عاشقانه اش را در دنيا و آخرت در مسير رضاي خداوند قرار دهد يعني حقيقتاً خود را به او بسپارد و قدم هاي صادق و مخلصانه ي خود را در راه اعتلاي هدف راستينش ، كه با ائمه مطابق و هم جهت است ، ثابت و استوار گرداند .
و حالا پس از اين دوفيض عظمي ( شناخت و معرفت ائمه و بيزاري از دشمنان) از خداوند مي خواهد مقام محمود و پسنديده اي براي او قرار دهدو اورا چون خود ، خونخواه خون حسين(ع) قرار دهد با هدايت گر و امامي ظاهر ، گويا و به حق ، از دودمان عترت و رسالت كه در نهايت هدايت راه را به عهده داشته و رسالت بزرگشان راهنمائي انسان ها است .
7. اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا يَوْمٌ تَبَرَّكَتْ بِهِ (فِيهِ) بَنُو أُمَيَّةَ
خدايا این روز، روزي است كه جشن گرفته اند آنرا بني اميّه ،پسر زن خورنده ي جگرهاي انسان و سپس انها را به صفت نفرین شده و پسر نفرین شده (اللعین ابن اللعین) ياد ميكند و اين لفظ از كلام و حلقوم نبي اكرم (ص) مستفاد شده است كه درود خدا براي اوست و در هر موقعيّت و مكاني كه وي انتخاب نمود. پس اين تاييدي است از زبان رسول امين حضرت محمد بن عبدالله(ص) بر لعن امّت كفر .
8. اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
در اين فراز نفرین بر اولین ستمگر برحقوق حقه پیامبر و آل او و آخرین یاری رسانش میفرستیم ومیگوییم خدايا لعنت کن بر گروهى که پيكار کردند با حسين عليه السلام و همراهى کردند و پيمان بستند و از هم پيروى کردند (آنان که بر سیاهی لشکر افزودند) براى کشتن آن حضرت و از خداوند مي خواهيم اين مجموعه را قرين لعنت قرار دهد .
در اصل اين بيان بعد از معرفت و شناخت كامل به اهل حق و باطل صورت مي گيرد وآنقدر تكرار در بيانات زيارت هست كه انسان را هدايت و مددكار باشد تا خداي را با معرفت عارفانه ي خويش ياد كند و اين را كرامتي بزرگ و وسيله اي عظيم براي نيل به مقام ارزشمند انسانيّت بداند .
اين فرازها در انسان احاطه به مقام حسين عليه السّلام ايجاد نموده او را بر اسرار و باطن ها و ضمائر مقام عصمت و طهارت به حدّي كه طاقت بشر اقتضا كند آگاه مي كندسپس با اطلاع بر مراتب كمالات و مدارج عاليه ي امامت از علم وحلم ،تقوي و شجاعت و…به يقين كامل مي رسد و حقا مقام كمال الايماني را در صورت صدق نيت و عمل به اخلاص پيدا مي كند.
9. السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَى الْأَرْوَاحِ الَّتِي حَلَّتْ بِفِنَائِكَ
سلام بر ابا عبدالله (ع) و ارواح مقدسي كه به آستانت در آمدند ، درود خداوند هميشه بر تو باد ، تا هستم درهر شب و روز …
زائر علاوه بر اين درخواست ، عهد ي كه مخصوص زيارت است ، براي تقويت خود تقاضا مي كند و مي خواهد كه خداوند اين زيارت را آخرين زيارت او قرار ندهد . در اين فرازها ، زيارت معني بعيدي دارد و در اصل زائر، معرفت ، آشنائي و ملاقات خداوند را براي هميشه مي خواهد ، وي به شفاعت و رابطه ی امام بزرگوار خود تاسي مي كند تا شايد جلاي قلوب و شفاء صدور و روشني ابصار بيابد .
10. اللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّي وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلاً ثُمَّ (الْعَنِ) الثَّانِيَ وَ الثَّالِثَ وَ الرَّابِعَ
هر چند مراد از اين چهار نفر دقیق معلوم است ، ولي در اينجا قصه ي ظريفي است .
سيدِ محقق شهيد ثالث ، قاضي نورالله شوشتري در كتاب مجالس المومنين در ذيل ترجمه شيخ الطائفه ابو محمدبن الحسن الطوسي ايراد كرده است كه بعضي از مخالفان به گوش خلیفه ي عباسي رسانده كه او و اصحاب او ، صحابه را سب مي كنند و كتاب مصباح كه دستور اعمال سنت متجهدان ايشان است ، بر آن گواهي مي دهد . خليفه ، شيخ و كتاب را خواست و توضيح طلب كرد ، شيخ منكر شد و منظور اول ظالم را قابيل ، ثاني را عاقد كشنده ي ناقه ي صالح ، ثالث را قاتل يحيي بن ذكريا و رابع را ابن ملجم مرادي معرفي كرد .
زائر در اين جا براي چندمين بار رده هاي ستادي كفر را مطرح كرده و از آنها بيزاري مي جويد و لعن و نفرين ، برايشان آرزو مي كند .
11. اللهم ارزقنی شفاعت الحسین یوم الورود: خداوندا شفاعت امام حسین را در روز ورود به قیامت روزیم کن و ثابت بدار گام راستيم را در نزد خودت با حسين عليه السلام و ياران حسين آنانكه پیشاپیش دادند جان خود را در راه حسين عليه السلام.
فلسفه ی سجده در این فراز: در این قسمت با خواندن زیارت در این فراز سر به سجده می گذاریم و پس از ذکر مصائب امام و درس آموزی و سازندگی خود، خداوند را بر این نعمت ستایش نموده و مانند شاکران سر بر سجده گذاشته و سجده شکر به جا می آوریم.
امیدواریم که خداوند کریم در دنیا ما را از دوستداران و شیعیان آن امام مظلوم قرار داده و در آخرت از شفاعت شان بهره مند شویم. ان شاء الله
